"Szlak Jakubowy", uznany w 1987 przez Radę Europy Pierwszym Europejskim Szlakiem Kulturowym, to szlak pielgrzymkowy, który prowadzi do grobu apostoła Jakuba w Santiago de Compostela w Galicji.

Jakub Starszy i jego brat Jan (synowie rybaka galilejskiego, Zebedeusza) byli jednymi z Dwunastu Apostołów, uczniów Jezusa Chrystusa. Nazywano ich "Boanerges" tzn. "synowie pioruna". W ¦redniowieczu Jakub de Voragine tak tłumaczy ten przydomek: "Nazywanym jest Boanerges, gdyż jego nauka wywoływała w sercach wielkie poruszenie". Jakub stał się pierwszym z apostołów, który zginął śmiercią męczeńską. W 44 r. n.e., za panowania Heroda Agrypy (40-44 r. n.e.), ścięto mu głowę.

Jak podaje średniowieczna legenda, uczniowie Jakuba umieścili w łodzi ciało męczeńsko zmarłego apostoła a potem, prowadzeni przez anioła, dotarli do prowincji Iria Flavia w Galicji. Tam pochowali go w miejscu nazwanym Liberum Donum lub Libre- Don. Po upływie kilku lat nikt już nie pamiętał o ciele złożonym w pobliskim lesie. Grób odkryto dopiero w 813 r. Wtedy to pustelnik Pelayo, jeden z wielu eremitów zamieszkujących diecezję Iria Flavia, miał objawienie, że w lesie spoczywa ciało Jakuba Zebedeuszowego. Kiedy modlił się wieczorem, zauważył wielką, błyszczącą gwiazdę i powiadomił o tym zdarzeniu Teodomira, biskupa Irii. Ten przybył do grobu św. Jakuba i uwierzył w prawdziwość odkrycia. Wyruszył z tą wiadomością na dwór Alfonsa II, który niedługo potem osobiście pokłonił się apostołowi. Król doniósł Karolowi Wielkiemu i papieżowi Leonowi III o cudownym znalezisku. Na cały świat chrześcijański rozpowszechniła się wiadomość o odkryciu grobu św. Jakuba na południowo- zachodnich krańcach Europy, a Alfons II stał się pierwszym z wielkiej serii pielgrzymów, którzy na przestrzeni wieków szli do Santiago de Compostela. W krótkim czasie nowopowstałe miasto stało się ośrodkiem kultu religijnego i centrum administracyjnym Galicji.

Podstawowym Ľródłem wiedzy o pielgrzymkach, które miały miejsce do połowy XII w. jest Kodeks Kalikstyński - Liber Sancti Iacobi. Składa się on z pięciu ksiąg i jak łatwo zauważyć, został on napisany, by propagować kult apostoła oraz zwiększyć liczbę pielgrzymów do jego grobu. Pierwsza z ksiąg zawiera wiersze, hymny i inne formy poetyckie. Spośród autorów na największą uwagę zasługują papież Kalikst II oraz Aymeric Picaud. Druga księga to zbiór 20 cudów, które miały miejsce za życia wielkiego arcybiskupa Gelmireza, tj. ok. 1150 r. Tom trzeci to opis wędrówki ciała apostoła z Ziemi ¦więtej do Galicji. Treścią czwartej księgi jest Kronika Turpina. Piąta natomiast zawiera "przewodnik pielgrzyma" napisany przez Aymerica Picaud. Przy jego powstawaniu wykorzystał on własne doświadczenia, gdyż sam doszedł pieszo do grobu św. Jakuba.

Wiele wskazuje na to, że na początku istniało bardzo dużo dróg prowadzących do Compostela.
A ówczesny pielgrzym obawiał się nie tylko złodziei i bandytów grasujących na szlaku, ale również ataków muzułmańskich.
W związku ze zwiększającą się liczbą pielgrzymów w XI w. królowie zakładają schroniska, budują mosty i drogi. Do największych dobroczyńców należą Alfons VI z Kastylii i Leonu oraz Sancho Ramirez z Nawarry i Aragonu. W XII w. miały miejsce dwa ważne wydarzenia w historii Szlaku św. Jakuba: wydanie przez papieża Aleksandra III bulli "Regis Aeterni", w której potwierdzał przywilej Roku ¦więtego oraz wzrost wpływów Benedyktynów z Cluny (dzięki nim wieść o grobie apostoła dotarła do najdalszych zakątków Europy, a nawet na Wschód).
W 1170 r. Pedro Fernandez, szlachcic z Leonu, zakłada Zakon Rycerzy ¦w. Jakuba. Do jego zadań należała min. walka z muzułmanami oraz obrona pielgrzymów zdążających do Santiago de Compostela.
Także w XII w. w Kodeksie Kalikstyńskim opisany został Szlak Francuski najczęściej uczęszczana z dróg wiodących do grobu apostoła. Jak sama nazwa wskazuje podróżowali nim głównie pątnicy z Francji. Wiek XII oraz dwa następne uznawane są za Złote Wieki Drogi św. Jakuba. Od XV w. obserwuje się postępujący spadek popularności pielgrzymowania spowodowany niestabilną sytuacją w Europie. Wiek XVI charakteryzuje się dalszym spadkiem liczby pielgrzymów. Reformacja i wojny religijne były przyczyną zaniku pielgrzymek do Santiago de Compostela, oraz ukrycia szczątków apostoła w XVIII w. Kult zaczyna odżywać w połowie XIX w. dzięki galicyjskim intelektualistom, którzy zainteresowali się ¦redniowieczem. Z czasem siedziba apostoła zaczęła odzyskiwać swe znaczenie. Oprócz tego miały miejsce dwa ważne wydarzenia: odkrycie szczątków ciała św. Jakuba oraz bulla "Deus Omnipotens" papieża Leona XIII, w której potwierdzał on autentyczność szczątków oraz nakazał ponownie otworzyć katedrę dla pielgrzymów.
Potwierdzeniem tego, że Droga św. Jakuba odzyskała swój dawny splendor, było wpisanie miasta Santiago de Compostela oraz Szlaku św. Jakuba na listę ¦wiatowego Dziedzictwa Kultury UNESCO oraz uznanie Drogi św. Jakuba Pierwszym Europejskim Szlakiem Kulturowym.
Od tego momentu El Camino de Santiago wciąż zyskuje na popularności, nie tylko jako szlak religijny, ale także kulturowy czy duchowy.



Tradycyjnie mówimy o Szlaku św. Jakuba. Mimo to istnieje wiele dróg, które na przestrzeni wieków prowadziły wiernych do Santiago:
- Szlak Prymitywny
- Szlak Północny (dwa warianty)
- Szlak Nawarryjski
- Szlak Aragoński
- Szlak Francuski
- Droga Srebrna
- Szlak Południowy
- Szlak Angielski
- Szlaki Portugalskie
- Szlak Morski
- Szlak Wełniany
- Szlak Ebro
- Szlak Madrycki
- Szlak z Guadalajary
- Szlak Mozarabski
- Szlak Kataloński (z Montserrat do Compostela)
- Przedłużenie Drogi Jakubowej do miejscowości położonych na atlantyckim wybrzeżu Fisterra i Muxía

http://www.xacobeo.es
http://www.caminosantiago.com